Ketchup – codzienny dodatek do potraw, ma historię pełną egzotycznych korzeni i zaskakujących zmian smakowych. Początki tego sosu sięgają XVII-wiecznej Azji, gdzie był przyprawowym sosem rybnym. Dopiero w XIX wieku ketchup zmienił skład i stał się pomidorowym przysmakiem znanym na całym świecie. Jego historia to także gra słów: wciąż zdarza się słyszeć błędną wymowę „keczap” zamiast poprawnego „keczup”. Czy to sos, czy jego wymowa, ketchup zawsze budzi emocje!
Spis treści
Jak powstał ketchup?
Ketchup to dziś niemal standardowy składnik w każdej kuchni. Kojarzymy go z Ameryką, fast foodami i grillem, ale jego korzenie sięgają XVII wieku… aż do dalekich Chin! To właśnie tam zaczęła się fascynująca historia tego sosu, który początkowo był zupełnie inny od współczesnego pomidorowego przysmaku.
Ketchup na początku swojej drogi
Pod koniec XVII wieku ketchup był zupełnie odmiennym specjałem – gęstym, intensywnie przyprawionym sosem z marynowanych ryb i przypraw, o konsystencji bliższej zupie. Nazywano go „kee-chiap”, czyli „zaprawa z marynowanych ryb”. W składzie znajdowały się cebula, sardynki, fasola, orzechy arachidowe i wiele aromatycznych ziół. Dzięki podróżnikom sos ten dotarł do Malezji i Singapuru, skąd – przez brytyjskich kolonistów – trafił do Anglii, przyjmując nazwę „ketchup”.
Wersja angielska i amerykańska
Kiedy sos zawitał do Anglii, przechodził kolejne metamorfozy, zyskując popularność jako egzotyczna przyprawa. W międzyczasie, na początku XIX wieku, ketchup dotarł do Ameryki. W 1801 roku w książce kucharskiej „Sugar House Book” Sandy Addison pojawił się pierwszy przepis na ketchup na bazie pomidorów – choć jeszcze daleki od dzisiejszej wersji. Dopiero około 1890 roku Henry John Heinz, szukając idealnej receptury, zdecydował się zmodyfikować sos tak, aby odpowiadał amerykańskim gustom. Dodano do niego więcej cukru, octu oraz przypraw, dzięki czemu ketchup stał się gęstszy i bardziej aromatyczny, z charakterystycznym słodko-kwaśnym posmakiem.
Ketchup po wojnie
Po zakończeniu II wojny światowej ketchup stał się popularny również w Europie – Amerykanie przywieźli go ze sobą jako część darów wojennych. W Polsce szybko zdobył serca konsumentów, stając się obok musztardy i chrzanu jednym z ulubionych dodatków do potraw. Dziś trudno wyobrazić sobie danie z frytkami bez dodatku ketchupu.
Ketchup dziś i jego regionalne odmiany
Dzisiejszy ketchup to głównie pomidory, cukier, ocet, sól oraz przyprawy, takie jak cynamon, gałka muszkatołowa czy ziele angielskie. W różnych częściach świata ketchup przyjmuje ciekawe lokalne formy – na przykład na Filipinach popularny jest ketchup bananowy, który świetnie komponuje się z owocami morza i mięsem. Aby jego wygląd nie odstraszał, często dodaje się barwnik, nadając mu czerwoną barwę.
Ketchup: smak, który podbił świat
Od egzotycznego sosu rybnego po nieodłączny dodatek do frytek i hamburgerów – ketchup przeszedł długą drogę, by stać się ulubioną przyprawą na całym świecie. Dziś smak tego sosu idealnie komponuje się z wieloma daniami, co podkreśla popularne hasło fanów z Nowego Jorku: „Nieważne, co jesz, ketchup zawsze pasuje idealnie”.
Ważna uwaga na koniec – wymowa
Według profesorów Miodka i Bralczyka, ketchup należy wymawiać jako „keczup”, a nie „keczap”. To drobny, ale istotny szczegół, który warto zapamiętać.
